تسمه تایم چیست؟

موتور اتومبیل‌ها برای انجام وظایف‌شان نیاز به زمانبندی دارند، اگر این زمانبندی به درستی در عملکرد بخش‌های مختلف موتور انجام نشود، اتومبیل شما به حرکت در نمی‌آید و سیکل احتراق در سیلندرها به درستی انجام نمی‌شود. در حقیقت چرخه ۴ مرحله‌ای موتورهای بنزینی زمانی درست اتفاق می‌افتد و باعث چرخش میل‌لنگ می‌شود که این مراحل درست در زمان مشخص خود انجام شود. تسمه تایم یا تسمه تایمینگ، قطعه‌ای از موتور است که به تنظیم همین زمانبندی عملکرد موتور کمک می‌کند.

در این مقاله قصد داریم نحوه عملکرد تسمه تایم ، زمان مناسب برای تعویض و مشکلاتی که در صورت پارگی تسمه تایم ایجاد می شود را بررسی کنیم.

 

تسمه تایم چیست؟

تسمه تایم یا تسمه تایمینگ(Timing belt) تسمه ای دندانه دار و بخشی از موتور احتراق داخلی است و در داخل پیشرانه قرار دارد که زمان بندی سوپاپ های موتور را کنترل میکند و برای هماهنگ کردن زمان باز و بسته شدن سوپاپ ها حرکت میل لنگ را به میل بادامک منتقل میکند.در برخی از موتورها برای این کار به جای تسمه، چرخ دنده به کار می رود

 

تاریخچه تسمه تایم

زنجیر تایمینگ در قدیم برای هماهنگ‌سازی چرخش میل‌لنگ و میل‌بادامک استفاده می‌شد؛ اما امروزه منسوخ شده است. زمان‌بندی پیشرانه‌ها در ابتدا ازطریق زنجیر بود و باعث می‌‌شد پیشرانه خودرو با سروصدا و اصطلاحا سنگین کار کند. به‌همین‌دلیل و نیز به‌دلیل سادگی استفاده، هزینه کمتر، بی‌نیازی به روغن‌کاری و بازدهی بیشتر، به‌تدریج زنجیر تایمینگ جایش را به تسمه تایم داد

استفاده از تسمه تایم برای اولین بار مربوط به سال ۱۹۶۲ است که در موتور «گلاس ۱۰۰۴»که یک خودروی آلمانی است بکار برده شد و به میزان انبوه تولید شد.

بعد از آلمانی‌ها، این آمریکایی‌ها بودند که سراغ استفاده از این قطعه رفتند. ۴ سال بعد از آلمانی‌ها، یک شرکت خودروسازی آمریکایی به نام پونتیاک در سال ۱۹۶۶ از تسمه تایم در یکی از محصولات خود به نام پونتیاک تمپست استفاده کرد. درست در همان سال شرکت اتومبیل‌سازی انگلیسی واکسول هم سراغ استفاده از این قطعه در طراحی موتورهایش رفت و به ترتیب، استفاده از تسمه تایم در اتومبیل‌ها رایج شد

عملکرد

چرخه موتورهای احتراق داخلی شامل 4 مرحله است:1. مکش 2. تراکم 3.احتراق 4. تخلیه

۱- مرحله مکش : همزمان با پایین آمدن پیستون، سوپاپ ورودی سیلندر باز می شود تا مخلوط سوخت و هوا وارد سیلندر شود.

۲-مرحله تراکم : وقتی پیستون ها تا انتها پایین رفت، دریچه ورودی بسته می شود تا موقع بالا آمدن سوپاپ، مخلوط سوخت و هوا فشرده شود و تراکم صورت گیرد.

۳-مرحله احتراق: قتی که پیستون تا انتها بالا رفت، شمعی که دورن سیلندر وجود دارد ایجاد جرقه کرده تا مخلوط سوخت و هوا منفجر شود و موج انفجار به وجود آید و این موج باعث ایجاد فشار زیاد بر روی پیستون می شود و در نهایت پیستون با قدرت و سرعت زیاد به پایین حرکت می کند.

۴-مرحله تخلیه: وقتی که پیستون تا انتها پایین رفت، سوپاپ خروجی باز شده تا با بالا آمدن پیستون، دود داخل سیلندر تخلیه شود. برای بالا آمدن پیستون و خروج کامل دود، سوپاپ خروجی بسته شده و دوباره مراحل ذکر شده تکرار می شود..

در این ۴ مرحله، زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ هوا و سوپاپ دود به وسیله تسمه تایم صورت می‌گیرد. اگر بخواهیم به عبارت دیگر چگونگی عملکرد آن  را توضیح دهیم باید بگویم که این قطعه با هماهنگ کردن سرعت چرخش میل‌لنگ با میل سوپاپ، زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را تنظیم می‌کند. میل‌سوپاپ که به میل بادامک هم معروف است معمولا در سر سیلندر اتومبیل قرار دارد، اما ممکن است در برخی از اتومبیل‌ها، طراحان جای دیگری از موتور را به این قطعه اختصاص داده باشند

 

بدترین اتفاق برای خودروی شما، پاره شدن تسمه تایم!

هرگونه اتفاق برای تسمه تایم به آسیب دیدن موتور می‌انجامد.اتفاقهایی که ممکن است بعد از پاره شدن این قطعه رخ میدهد عبارتند از به هم ریختن زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها، برخورد پرسر و صدای پیستون‌ها و سوپاپ‌ها و همچنین وارد نشدن مخلوط سوخت و هوا در زمان مناسب به سیلندر و خارج نشدن به موقع دود از آن که باعث کاهش بسیار زیاد نیروی محرکه اتومبیل و در نهایت خاموش شدن آن می‌شود

میزان آسیب‌دیدگی در اتومبیل‌های مختلف متفاوت است. مثلا در اتومبیل‌هایی مثل پژو ۲۰۶ یا پژو ۴۰۵ یا سمند، این اتفاق باعث برخورد پیستون و سوپاپ‌ها با یکدیگر شده و سوپاپ‌ها کج می‌شوند و حتی آسیب جدی به سرسیلندر و پیستون وارد می‌شود.

زمان تعویض:

مالکان خودرو و علاقه‌مندان معمولا می‌پرسند «بهترین زمان تعویض تسمه تایم خودرو چه موقع است؟» تسمه تایم خودرو باید در مسافت یا دوره‌‌های زمانی پیشنهادی شرکت سازنده تعویض شود.که این زمان در کاتالوگ مشخص شده است اما نکته قابل توجه این است که مدت زمان اعلام شده از سوی کارخانه‌های اتومبیل‌سازی برای تعویض تسمه تایم محصولاتشان متفاوت است.

همچنین باید به صورت مرتب سلامت تسمه تایم را بررسی کنید، زیرا که گاهی زودتر از زمان تعیین شده معیوب می‌شود. اهمیت زمان تعویض تسمه تایم، در هنگام خرید خودروی دست دوم از اهمیت بیشتری برخوردار است و از آنجایی که تشخیص آن سخت است، ما به شما توصیه میکنیم حتما برای بررسی سلامت و عمر باقیمانده تسمه به مکانیک مراجعه کنید. چرا که پارگی این قطعه ارزان منجر به خرابی قطعات بسیار گرانی در موتور شما خواهد شد و تعویض‌نشدن تسمه تایم می‌تواند به معیوب‌شدن کامل یا بخشی از پیشرانه، به‌خصوص در پیشرانه‌های تداخلی منجر شود.